BBC
6-1-2015
Hội nghị lần thứ 10 Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng
sản Việt Nam đã khai mạc hôm 5/1.
Dự kiến kéo dài cả tuần, khoảng 200 nhân vật cao cấp
nhất của Đảng gặp nhau để bàn các chủ đề quan trọng về nhân sự, tổng kết đường
lối, phương hướng cho Đại hội Đảng lần thứ 12.
BBC có cuộc trao đổi với Giáo sư Carl Thayer, một
nhà nghiên cứu sống ở Úc chuyên quan sát tình hình chính trị Việt Nam.
Carl
Thayer: Trước hết có thể nhận xét Hội nghị Trung ương 10 đã
bị trì hoãn quá lâu. Trong suốt cả năm 2014 chỉ có mỗi một hội nghị trung ương
9 diễn ra vào tháng Năm. Hội nghị này lẽ ra có thể đã được nhóm vào tháng Tám
khẩn trương để đối phó với khủng hoảng Giàn khoan HD-981. Sau đó nó được định lại
ngày vào tháng Mười, tháng Mười Hai và nay thì vào tháng Giêng.
Ngay từ kỳ hội nghị lần thứ 9 hồi tháng Năm đã có
các tiểu ban làm việc về vấn đề nhân sự. Nhưng hội nghị này cũng là cơ hội cuối
để đảng tiếp tục hoạch định kế hoạch kinh tế - xã hội chiến lược tổng thể, cân
nhắc việc điều chỉnh vị trí của Đảng, điều lệ Đảng và bầu cử, xác định xem cơ cấu
quyền lực tới đây sẽ lớn nhỏ như thế nào, kể cả với cơ cấu, số ghế Bộ Chính trị
v.v… Do đó đây là là một hội nghị trung ương rất quan trọng.
BBC:Ông nghĩ là Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng sẽ trụ lại? Đã có những nguồn gợi ý
rằng ông ấy cũng quan tâm tới chiếc ghế Tổng Bí thư của Đảng.
Carl
Thayer: Tất cả những gì tôi có thể nói được là trong quá khứ,
với tiêu chí hạn chế tuổi lãnh đạo ở ngưỡng 65 tuổi, thì người ta luôn mở ra đặc
lệ với ghế Tổng Bí thư Đảng. Có nguồn nói thậm chí người ta sẽ mở ngoại lệ ra
cho hai cá nhân đợt này.
Nhưng rõ ràng tính số lượng với những ủy viên sắp
nghỉ hưu, chỉ tính những người đã ngồi trọn nhiệm kỳ, mà không tính tới hai ủy
viên mới trong Bộ Chính trị, thì đây là một vấn đề với Việt Nam. Cứ năm năm một
lần Việt Nam lại lặp lại vấn đề là Đảng không có đủ nhân sự tài năng, cả nam lẫn
nữ, để điền vào cho các ghế mới. Do đó hiện có những đồn đoán và phải nói là vẫn
còn sớm để nói lên điều gì.
Họ có kế hoạch lấy phiếu tín nhiệm, sẽ được sử dụng
để đề bạt những người làm việc tốt hoặc để loại bỏ nhân sự. Và trong quá khứ đã
có hành động trong nội bộ được cho là để hạ bệ Thủ tướng, nhưng ông ấy đã tỏ ra
rất mạnh mẽ trong vấn đề Biển Đông và do đó sự ủng hộ trong Trung ương Đảng cho
ông ấy khá cao. Trước đây, đã có những tấn công mạnh mẽ, nhưng ông Dũng đã
thoát ra được khá là ngoạn mục.
Có hai khả năng, thứ nhất là có sự đồng thuận để ai
đó như ông Nguyễn Tấn Dũng có thể trụ lại và làm việc tiếp, hoặc nếu không thì
tất cả sẽ đều phải về hưu. Và đó cũng từng là cách xảy ra trong quá khứ.
Tôi nghĩ bây giờ vẫn còn quá sớm và chúng ta phải chờ
các cuộc lấy phiếu tín nhiệm trong Đảng để mà đo đếm.
BBC:Ông nghĩ là ông Nguyễn Phú Trọng đã có được một ứng cử viên nào đó ở
trong ống tay áo của ông ấy để có thể kế vị? Tương tự, các ông Trương Tấn Sang,
Nguyễn Sinh Hùng có tự chọn ra ai chưa để thay thế vị trí của họ?
Carl
Thayer: Hết đồn đoán này đến đồn đoán khác. Có nguồn nói
ông Nguyễn Phú Trọng đã chọn ông Phạm Quang Nghị (Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư
Thành ủy Hà Nội) là ứng viên được ưa thích của ông ấy. Do đó ông Nghị đã được cử
sang Washington trong vụ Khủng hoảng Giàn khoan 981, trước khi Phó Thủ tướng,
Ngoại trưởng Phạm Bình Minh được cử đi. Phải xem điều này có đúng không.
Tôi thì phải nói ngay là tôi không thấy ông Nguyễn
Phú Trọng có thể tiếp tục chức Tổng Bí thư. Điều ông ấy có thể làm bây giờ chỉ
là cố gắng tác động, ảnh hưởng. Nhưng thành tích trong quá khứ của ông ấy không
được tốt. Ông ấy đã từng đề cử hai nhân vật quan trọng vào Bộ Chính trị năm
ngoái, nhưng không ai trong đó được thăng tiến vào đó. Trung ương Đảng đã không
quyết việc đó. Thành tích bổ nhiệm nhân sự của ông ấy đã không được hiệu quả.
Với cặp được cho là cạnh tranh giữa các ông Trương Tấn
Sang và Nguyễn Tấn Dũng, hai người ở miền Nam, nếu họ tiếp tục cạnh tranh và
thù địch để một người trụ lại trong khi người kia bị hạ bệ, thì có thể cả hai sẽ
phải cùng rời ghế quyền lực. Bởi vì ở Việt Nam, quyền lực luôn có khuynh hướng
tập trung, mà không có sự quá khích, và Đảng luôn muốn điều tiết quyền lực ấy,
nhất là để chọn ra giới lãnh đạo.
Do đó, một lần nữa, gác những đồn đoán lại, đối với
tôi điều quan trọng là liệu Đảng có cho biết công khai bỏ phiếu tín nhiệm sẽ xảy
ra như thế nào, được tiến hành ra sao, liệu có được công bằng cho tất cả không,
đối với các vị tri lãnh đạo chóp bu thế nào? Ở trong những kỳ lấy phiếu tín nhiệm
tại Quốc hội, ông Trương Tấn Sang có kết quả khá cao, nhưng năm 2014, ông Thủ
tướng đã phục hồi được sau lần có kết quả khá thấp của đợt phiếu tín nhiệm diễn
ra năm trước đó.
BBC:Về phần mình, ông Nguyễn Tấn Dũng có chuẩn bị cho mình một ứng cử viên
nào để thay thế ông ấy hay là không?
Carl
Thayer: Tôi sẽ không đưa ra lời trả lời có hay không như thế,
vì như thế mọi việc coi như đã xong rồi còn gì. Riêng với ghế Thủ tương thì có
vẻ như là ông ấy sẽ không tiếp tục ngồi lại đó. Nhiều nhà phân tích, trong đó
có cả tôi, cũng gặp những khó khăn nhất định trong việc phân tích xem ai sẽ là
vị Thủ tướng kế tiếp.
Cũng có một số gợi ý rằng trong số các cấp Phó của
ông Dũng, sẽ có thể có ứng cử viên ngồi vào ghế đó. Một lần nữa, ta nhớ rằng hội
nghị trung ương 10 lẽ ra phải diễn ra sớm hơn thay vì liên tục bị trì lâu như vậy.
Lẽ ra nó phải được nhóm vào cuối năm ngoái, nhưng rồi lại không. Mặc dù hai hội
nghị trung ương một năm phải là tối thiểu, trong 10-15 năm qua, người ta thấy
cũng khá thường xuyên diễn ra tới ba hội nghị một năm. Nhưng năm ngoái, Đảng chỉ
tổ chức được mỗi một hội nghị và điều đó thực là bất thường. Và điều đấy cho thấy
ở trong Đảng đang có một số vấn đề gì đó và việc chậm trễ lịch trình cũng gợi ý
rằng, hiện nay còn quá sớm để đưa ra một đánh giá, dự đoán.
BBC:Có vẻ Trung Quốc có quy hoạch cụ thể rõ rệt về việc chuyển giao lãnh đạo
từ mấy năm trước Đại hội Đảng, còn ở Việt Nam không làm được như vậy?
Carl
Thayer: Đúng thế, chỉ nói riêng quy mô của Bộ Chính trị, số
lượng ủy viên phải nghỉ hưu đã tới con số 50%, đây là một tỷ lệ phần trăm rất
cao về những người phải về nghỉ. Trong quá khứ, những người được phép ngồi vào
năm vị trí lãnh đạo cao cấp như Tổng Bí thư, Chủ tịch Nước, Thủ tướng Chính phủ,
Chủ tịch Quốc hội, Thường trực Bộ Chính trị đều phải là những ủy viên đã ngồi
ít nhất 5 năm toàn thời gian trong Bộ Chính trị. Và ngay cả nếu Bộ Chính trị có
mở rộng nhiều hơn, thì Việt Nam vẫn gặp rủi ro mà tôi so sánh như khi người ta
ngồi vào ghế trong một trò chơi tìm ghế trước khi ‘tắt nhạc’. Đó là ở phương
Tây, người ta luôn có nhiều người hơn số ghế, và khi bản nhạc tắt đi, những người
không tìm được ghế thì phải ra ngoài. Còn ở Việt Nam thì trò chơi lại là người
ta đặt 5 người sẵn cho 5 cái ghế. Và khi nhạc dừng, tất cả đều phải ngồi xuống.
Cho nên trong kỳ Đại hội lần trước, ông Trương Tấn
Sang được người ta bảo là: “Chào ông, ông phải ngồi xuống ghế Chủ tịch Nước, vì
tất cả các ghế kia đều đã có người ngồi.” Hội nghị này, hay bất cứ sự kiện nào
diễn ra sau cùng, nếu không thay đổi lối chơi thì vẫn thế, trừ phi có ai đó “vắng
mặt” thôi. Nhưng mọi thứ vẫn còn quá sớm để nhận định.
BBC:Gần đây có một trang mạng “Chân dung Quyền lực” đưa ra nhiều thông tin
chưa thể kiểm chứng, chủ yếu xoay quanh hai ông Nguyễn Bá Thanh và Nguyễn Xuân
Phúc. Trang này cáo buộc Phó Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc có mâu thuẫn lớn với
ông Thanh. Theo ông ai đứng sau trang web này, mục đích của nó là gì?
Carl
Thayer: Tôi không biết ai đứng sau trang này. Ông Nguyễn Bá
Thanh được điều ra khỏi Đà Nẵng và đứng đầu Ban Nội chính Trung ương Đảng để chống
tham nhũng và ông báo cáo trực tiếp với Tổng Bí thư của Đảng. Động thái của ông
Tổng Bí thư để tiến hành điều tra, thanh tra khoảng hai chục vụ việc có dấu hiệu
tham nhũng, làm sai lớn, và đặt ông Thanh vào hướng đối diện với ông Thủ tướng
Chính phủ, ông hỗ trợ cho ông Trọng và mạng lưới của ông ấy… Tuy nhiên, kế hoạch
này đã không được hiệu quả.
Ông Thanh là một nhân vật rất được biết tới ở Đà Nẵng,
ông ấy đã có những thử nghiệm về dân chủ ở Đà Nẵng, ông trực tiếp chỉ đạo việc
bầu cử các quan chức địa phương v.v…
Tôi nghĩ trang “Chân dung Quyền lực” có thể ít nhiều
bộc lộ nội tình và tình trạng sức khỏe của nền chính trị Việt Nam. Với ông,
Nguyễn Bá Thanh, người ta đã thiết kế nhiều cách thức để lần trước ông không thể
vào được Bộ Chính trị, còn ông Nguyễn Xuân Phúc đương nhiên là một người gần
hơn với Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng.
Tin
liên quan
·
·
No comments:
Post a Comment