Ezra
Vogel F, Asia
Nikkei
Dịch
bởi CTV Phía Trước
Posted
on Dec 17, 2014
Từ
thời điểm lịch sử diễn ra chuyến thăm thành công
của Đặng Tiểu Bình tới Nhật Bản vào tháng 10 năm
1978 cho đến khi ông này chính thức rút lui khỏi
chính trường vào năm 1992, Nhật Bản và Trung Quốc đã
có những bước tiến tích cực hướng đến hòa giải.
Du khách Nhật Bản đến Trung Quốc bày tỏ sự hối
tiếc về lịch sử đau thương của cuộc xâm lược của
Nhật Bản, và người Trung Quốc chấp nhận lời xin lỗi
của họ. Chính phủ Nhật Bản cung cấp thêm viện trợ
cho Trung Quốc nhiều hơn bất kỳ quốc gia nào khác.
Trong khi đó, các công ty Nhật Bản thông qua công nghệ
và bí quyết quản lý, đã giúp đỡ người Trung Quốc
hiện đại hóa các nhà máy sản xuất thép, điện tử,
xe máy và xe hơi.
Liao
Chengzhi, Yoshihiro Inayama và các nhà lãnh đạo khác đã
tham gia vào các cuộc thảo luận cấp cao . Và trong khi
mối quan hệ không hoàn toàn có dấu hiệu tích cực,
thì nhân dịp người Trung Quốc tỏ ra không bằng lòng
về chuyến thăm Thủ tướng Nhật Yasuhiro Nakasone tới
đền Yasukuni năm 1985, ông này tuyên bố, ông sẽ tôn
trọng sự phản đối từ các nước láng giềng và sẽ
không thực hiện bất cứ chuyến thăm nào như vậy
nữa. Để thúc đẩy mối quan hệ lâu dài tốt đẹp
giữa Nhật Bản và Trung Quốc , Đặng Tiểu Bình khuyến
khích việc nhập khẩu phim Nhật Bản, các chương trình
truyền hình, âm nhạc và tiểu thuyết của đất nước
xứ hoa anh đào. Tương tự, có tới gần 80% cư dân
Nhật Bản được thăm dò ý kiến đều phát biểu:
họ có cảm tình đối với Trung Quốc.
Sau
năm 1992, quan hệ giữa hai nước xấu đi, và tại thời
điểm hiện tại, mối quan hệ tồi tệ này đã
đạt tới đỉnh điểm kể từ Thế chiến thứ II.
Khoảng 90 % người dân ở 2 quốc gia đều có ấn
tượng không tốt về nhau. Các nhà lãnh đạo cao cấp
của hai nước không còn gặp mặt, và hiểu lầm vẫn
tiếp tục tồn tại. Tàu và máy bay của hai nước vẫn
nhăm nhe giằng co các hòn đảo. Mỗi nước tự đặt
tên cho quần đảo này để khẳng định chủ quyền
quốc gia (Nhật Bản gọi là quần đảo Senkaku và Trung
Quốc gọi đó là Điếu Ngư). Lãnh đạo Trung Quốc và
Nhật Bản hy vọng có thể tránh một cuộc xung đột.
Tuy nhiên, chỉ cần một động thái không tốt có
thể khiến cuộc xung đột bùng nổ. Các nhà lãnh
đạo, trước sức ép của dư luận trong nước, có thể
theo đuổi các hành động dẫn đến trả thù. Nếu xảy
ra thương vong từ cả 2 phía, phải mất bao nhiêu thập
kỷ nữa để lòng tin giữa 2 đất nước trở lại?
Trầm
trọng hóa vấn đề.
Sự
thay đổi trong bối cảnh chiến lược khiến cho công
cuộc hòa giải giữa Trung Quốc và Nhật Bản ngày càng
khó khăn hơn. Trước sự sụp đổ của Liên Xô vào năm
1991, việc hợp tác chiến lược giữa Trung Quốc và các
nước phương Tây nhằm giảm mối đe dọa từ phía
Liên Xô đã biến mất. Với nền kinh tế tăng trưởng
như vũ bão của Trung Quốc, nhu cầu về hỗ trợ tài
chính và hỗ trợ trong tiếp thu công nghệ mới giảm.
Khi GNP của Trung Quốc vượt qua Nhật Bản, sự tự tin
của đất nước này ngày càng tăng lên. Khi Trung Quốc
tiến hành mở rộng nền quân sự hiện đại, các nhà
lãnh đạo trong nước có thể xem xét các hành động
quyết đoán hơn. Và khi việc sử dụng Internet và điện
thoại di động phát triển rộng rãi hơn và công chúng
trở nên kích động hơn, các nhà lãnh đạo lại càng
trở nên ít linh hoạt trong việc thúc đẩy hòa giải.
Có
thể hiểu được khi những người yêu nước tại
Trung Quốc – những người vẫn giữ nỗi nhục nhã
và căm hận trước thất bại của đất nước trong
lịch sử (chiến
thắng của Nhật Bản trong cuộc chiến tranh Trung-Nhật
1894-1895, cuộc xâm lược của Mãn Châu năm 1931 và cuộc
xâm lược, chiếm đóng đất nước Trung Quốc 1937-1945)
và thành công của Nhật Bản trong công cuộc hiện
đại hóa – sẽ cảm thấy vô cùng tự hào về
thành công của đất nước này khi trở thành một quốc
gia hùng mạnh, hiện đại và nhất quyết ép Nhật Bản
phải công nhận những tiến bộ của mình. Điều dễ
hiểu là người Nhật sẽ cảm thấy khó chịu với
người hàng xóm với sức mạnh kinh tế và quân sự ngày
càng tăng. Trung Quốc đã thổi phồng lời chỉ trích
của Nhật Bản và gửi các tàu vũ trang và máy bay tới
gần khu vực lãnh thổ do Nhật Bản quản lý. Tình hình
mang tính chiến lược mới đòi hỏi sự lãnh đạo táo
bạo ở cả hai nước để giải quyết các vấn đề đã
và đang xảy ra.
Những
biểu hiện của thái độ chống ngoại quốc có thể
khiến đất nước phải đối mặt với các vấn đề
trong nước nhằm đạt được tình trạng thống nhất
tốt hơn. Tuy nhiên, sự căng thẳng giữa Trung Quốc và
Nhật Bản không hề có lợi cho cả hai đất nước.
Sự căng thẳng này gây lo ngại cho các nhà hoạch định
khu vực và chấm dứt quan hệ đầu tư kinh tế . Tỉ
lệ ngân sách dành cho quân sự trong tổng chi phí liên
quan tới phát triển trong nước tăng cao, khiến việc
đối phó với các với vấn đề phổ biến như ô
nhiễm , sự nóng lên toàn cầu, thiên tai và giải quyết
tranh chấp trở nên ngày càng khó khăn hơn.
Trung
Quốc bày tỏ lo ngại về việc Nhật Bản sẽ trở
thành một cường quốc quân sự . Tuy nhiên, những lời
chỉ trích mang tính thù hằn của nước láng giềng và
thế quân sự tiềm năng đã giữ Nhật Bản không
chệch khỏi hướng phát triển đó. Các nhà lãnh đạo
Trung Quốc có thể hy vọng rằng những lời đe dọa
sẽ buộc các nhà lãnh đạo Nhật Bản thay đổi hướng
đi, nhưng chỉ khiến Nhật Bản chỉ vững tiến sâu
vào lãnh vực quân sự. Các nhà lãnh đạo Nhật Bản
chỉ trích Trung Quốc đã từ chối các cuộc đàm phán
cấp cao, nhưng sự miễn cưỡng của Nhật trong việc
bày tỏ sự hối tiếc về vấn đề lịch sử càng
củng cố thái độ không muốn gặp mặt từ phía
Trung Quốc.
Thay
đổi từ cả hai phía
Để
duy trì hỗ trợ trong nước, các nhà lãnh đạo Trung Quốc
cũng như Nhật Bản có thể không hề tỏ ra kém cạnh
trong việc đáp ứng bên quốc gia kia. Tuy nhiên, để giảm
thiểu rủi ro và theo đuổi lợi ích quốc gia, họ cần
phải thay đổi cách tiếp cận của họ.
Nếu
các nhà lãnh đạo Nhật Bản muốn hòa giải, họ phải
kiềm chế hành động mà nước láng giềng coi là
động thái khiêu khích, chẳng hạn như việc tới
thăm đền Yasukuni. Nếu các nhà lãnh đạo Trung Quốc muốn
đất nước của họ trong trạng thái hòa bình, họ
phải chấp nhận các cuộc đối thoại cấp cao. Các
nhà lãnh đạo của hai nước cần phải tìm cách thu hẹp
khoảng cách giữa hai bên: những người ủng hộ Nhật
Bản đã từng tuyên bố rằng vấn đề quyền sở hữu
quần đảo Senkaku không cần đem ra thảo luận, và những
người ủng hộ Trung Quốc cho rằng, các cuộc thảo luận
như vậy là điều kiện tiên quyết cho các cuộc đàm
phán ngoại giao. Để giảm bớt căng thẳng trong thời
gian dài, Trung Quốc phải hạ bớt giọng điệu khiêu
khích trong các phim về Chiến tranh Thế giới II và
giảm hoạt động tuyên truyền chống Nhật. Đồng
thời, phía Nhật Bản phải từ bỏ quan điểm cho rằng
xin lỗi như vậy là đã đủ.
----------------------
Tác
giả: Ezra Vogel F. là giáo sư danh dự tại Đại học
Harvard và là tác giả của cuốn sách “Nhật Bản
số 1″ (1979) và “Đặng Tiểu Bình và công cuộc lột
xác của Trung Quốc” (2011)
Copyrights
© 2007-2014 TẠP CHÍ PHÍA TRƯỚC – www.phiatruoc.info
No comments:
Post a Comment