BBC
Cập
nhật: 14:32 GMT - thứ tư, 3 tháng 9, 2014
Người
dân Scotland đang cân nhắc các lựa chọn cho cuộc bỏ phiếu độc lập, những thắc
mắc mà họ đặt ra trải trên nhiều vấn đề khác nhau.
BBC
tìm hiểu những vấn đề lớn bằng cách nhìn vào số liệu, phân tích và ý kiến
chuyên gia nhằm làm sáng tỏ phần nào các câu hỏi.
Tốt
hơn hay tệ đi?
Đây
là câu hỏi lớn và quan trọng. Kết quả thăm dò ý kiến cho thấy câu trả lời cho
câu hỏi này sẽ gây ra khác biệt rất lớn đối với quyết định của cử tri.
Số
liệu chính mà chúng tôi dùng trong bài này là thước đo tăng trưởng Tổng sản
phẩm nội địa (GDP) trên đầu người. Con số này giảm xuống trong mấy năm suy
thoái kinh tế, nhưng về lâu dài, nó sẽ tăng lên.
Vì
sao? Chủ yếu là do ở hầu hết các năm, cách làm việc mới, công nghệ mới và giáo
dục khiến người và máy cùng làm việc hiệu quả hơn, chúng ta có xu hướng tiêu
dùng nhiều hơn mỗi năm, và sử dụng nhiều tài nguyên hơn.
Và
so với các nơi còn lại của Anh Quốc, Scotland đứng ở vị trí nào? Trong 25 năm
qua, tăng trưởng bình quân đầu người của Scotland ít ra cũng ngang với Anh.
Cách
kiểm soát nào tốt hơn?
Chính
phủ có thể gây ảnh hưởng tới tăng trưởng bằng cách dùng thuế - đánh thuế quá
cao có thể làm giảm tăng trưởng. Họ cũng có thể dùng sức mua – tăng sức mua có
thể thúc đẩy tăng trưởng, điều quan trọng là nó phải được dùng vào đúng chỗ.
Chính
quyền cũng có thể điều tiết kinh tế. Họ đặt ra luật lao động, trong đó có luật
về thuê và sa thải người làm. Điều này có thể khiến doanh nghiệp phải chịu thêm
kinh phí cho các vấn đề sức khỏe và an toàn lao động, môi trường làm việc,
lương hưu hay mức lương tối thiểu.
Và
chính phủ cũng có thể đưa ra luật thị trường đối với ngân hàng, năng lượng và
các dịch vụ viễn thông tiện ích.
Cơ
quan thúc đẩy chính của tăng trưởng không phải là chính quyền mà là doanh
nghiệp. Họ đầu tư vào nhà máy, văn phòng và thiết bị, và họ tuyển nhân công.
Nhưng đó là nếu họ tự tin rằng sức bán và thị trường phát triển. Thế nên thách
thức lớn đối với bất kỳ chính quyền nào là giúp các doanh nghiệp cảm thấy có
tương lai an toàn. Nơi nào sẽ làm việc đó tốt hơn: Scotland hay Anh Quốc?
Phe
ủng hộ độc lập nói gì?
Ở
Scotland độc lập, chính quyền có thể có “những đòn bẩy quyền lực” – thuế, chi
tiêu và điều tiết. Báo cáo của chính phủ Scotland đề ra cách họ muốn sử dụng
những điều này.
Một
trong số đó có thể là cắt thuế lợi tức – thuế doanh nghiệp – thấp hơn các nơi
còn lại ở Anh. Điều này có thể khiến Scotland trở thành địa điểm thu hút làm
ăn.
Bộ
trưởng tài chính Scotland John Swinney cũng nói ông muốn vay thêm hàng tỷ Bảng
trong những năm đầu độc lập, nhiều hơn con số mà Bộ trưởng tài chính Anh,
George Osborne đặt ra trong kế hoạch của chính phủ.
Chính
quyền Scotland tính toán rằng, “mỗi người Scotland sẽ được thêm 1.000 Bảng Anh”
sau 15 năm. Điều này cần đến thúc đẩy hiệu quả sản xuất, có thêm người nhập cư
và dùng chính sách chăm sóc trẻ em rộng rãi hơn để khuyến khích phụ nữ làm
việc.
Một
số người khác ủng hộ độc lập thì muốn thấy có thay đổi căn bản hơn, thường là
tập trung vào các vấn đề xã hội hơn tăng trưởng – chẳng hạn như thu nhập bình
đẳng hơn và hệ thống phúc lợi rộng rãi hơn.
Lập
luận của phe phản đối?
Những
người không ủng hộ độc lập thì nhấn mạnh gia tăng chi phí và những khó khăn cho
các doanh nghiệp giao thương buôn bán qua biên giới, và họ cảnh báo điều này có
thể cản trở tăng trưởng.
Cụ
thể là, họ cảnh báo việc thiếu chắc chắn trong vấn đề tiền tệ trong tương lai,
về tài chính công và chi phí vay nợ, về việc thâm nhập vào thị trường châu Âu;
và nói điều này có thể dẫn tới việc các doanh nghiệp ít tự tin hơn và giảm mong
muốn cam kết và đầu tư ở Scotland. Thậm chí cả khi dùng cùng một loại tiền tệ,
biên giới có thể ức chế giao thương.
Chiến
dịch này cũng đưa ra lợi ích của việc ở trong một thị trường Anh quốc rộng lớn
hơn.
Vậy,
Scotland độc lập sẽ tốt hơn hay tệ đi?
Nếu
bất kỳ ai nói với bạn họ biết Scotland độc lập thì sẽ tốt hơn hay không, bạn nên
nghi ngờ ngay lập tức. Vì không ai biết được.
Điều
tốt nhất bạn có thể làm là tìm hiểu xem nhân tố nào có thể khiến Scotland tốt
hơn hay tồi tệ hơn, và từ đó đưa ra xét đoán của chính bạn xem điều này sẽ có
vai trò như thế nào.
Và
những nhân tố đó là gì? Chính quyền Scotland chỉ ra, có thể thúc đẩy tăng
trưởng bằng cách tăng năng suất của mỗi người, bằng việc tăng lao động và thu
hút thêm dân nhập cư. Và người ta có thể sử dụng tài nguyên một cách hiệu quả
hơn.
Nhưng
những điều này cũng không chắc chắn. Năng suất của người Anh chuyển biến khá kỳ
lạ trong những năm gần đây, và không ai biết vì sao.
Các
chính sách cũng có thể cho thấy nhiều tín hiệu trái ngược nhau; cắt giảm thuế
nhằm thúc đẩy tăng trưởng kinh doanh có thể không phù hợp với các động thái đẩy
cao mức lương tối thiểu, hoặc khiến chủ lao động khó cắt giảm lao động dư thừa.
Nhưng
mặt khác, cũng có thể các doanh nghiệp sẽ tăng trưởng tốt nhất với khả năng
tiến vào thị trường Anh, nơi quy định và thuế giống nhau.
Về
thuế doanh nghiệp, đáng chú ý rằng các đối tác châu Âu có thể muốn giới hạn
phạm vi cắt giảm thuế của Scotland, là một trong những thỏa thuận để Scotland
có thể trở thành thành viên mới của EU.
Giảm
thuế cũng có nghĩa là giảm mức doanh thu từ thuế. Mặc dù điều này không phải
lúc nào cũng xảy ra. Các doanh nghiệp nước ngoài có thể thấy mức thuế thấp của
Scotland rất hấp dẫn và đầu tư nhiều hơn. Nhưng điều này không hề chắc chắn.
Mọi
quốc gia đều theo đuổi tăng trưởng. Scotland và Liên hiệp Vương quốc Anh và Bắc
Ireland chắc chắn sẽ thấy kinh tế tăng trưởng trong những năm tới. Nhưng vẫn
không rõ vì sao một chiến lược tăng trưởng được tạo ra từ Scotland có thể thành
công hơn là những quyết định từ chính phủ Anh.
Một
cảnh báo nữa là nếu GDP tăng, không có nghĩa là tất cả mọi người sẽ giàu lên.
Nguyên do có thể là có thêm người tham gia vào thị trường lao động, chẳng hạn
như qua các lao động nhập cư.
Và
nếu GDP trên đầu người tăng thì không phải là ai cũng được chia phần như nhau.
Có người có thể giàu hơn, người thì nghèo đi.
Cũng
có ý kiến cho rằng, tập trung vào tăng trưởng kinh tế có thể khiến các ưu tiên
khác phải trả giá đắt, như môi trường, công bằng hay một xã hội lành mạnh.
Các
bài liên quan
Câu
hỏi lớn cho kinh tế Scotland 03.09.14
Vận
động ủng hộ độc lập cho Scotland 25.05.12
No comments:
Post a Comment