Ðinh
Quang Anh Thái
Thứ Hai, ngày 14 tháng 4 năm 2014
Nhạc
sĩ Nguyễn Ðình Toàn (Hình: Uyên Nguyên)
Ta có thở khói thương nhau
Tình cũng như nhang tàn
Ta còn nương náu trong đời không bao lâu
Lòng có đau thì cũng như là nắng qua chiều
Thôi cũng nhẹ
Ta yêu nhau trong nghèo khó
Khi quê hương tàn phá
Được mấy ngày vui trong đời
Tóc biếc ngoảnh đi đã đỏ màu phai
Ta xa nhau vào lúc xa đời
Bóng bỏ theo người
Đổ một lần cho hết cuộc rủi may
Cứ coi là mất coi là hết
Lật ngửa bàn tay mà cắt dây
Dẫu cho còn có khi nào nữa
Gặp lại được nhau cũng muộn rồi
Đừng hỏi tình xa bao lâu tình sẽ lạ
Và hỏi người chia xa nhau lòng có sợ
Gương lạnh bóng mờ
Còn một phần ba cây nhang đợi cháy vội
Đội một hòn than chôn chân sầu đứng đợi
Tro tàn rụng rơi.
(Nguyễn Đình Toàn, Sài
Gòn - 1984)
Tác giả Áo Mơ Phai đọc cho nghe bài thơ Tro Tàn vào
một buổi tối tháng Tư 2014.
Đến thăm anh, bước ra khỏi xe, ngước nhìn lên căn hộ
anh sống, đã thấy bóng anh in nơi cánh cửa sổ. Anh nhìn xuống, tôi đoan chắc là
anh chỉ thấy rõ bóng người từ xa. Mắt anh đã mờ, vì những khói bụi cuộc đời –
và cả tình người - kể từ ngày thoát khỏi những năm tháng nghiệt ngã trong nhà
tù; rồi đặt chân đến Mỹ.
Căn hộ một phòng của anh u ám, anh đứng dậy mở cửa,
lưng anh như khụm xuống vì sức nặng tuổi già, trông anh lao chao như vừa thoát
ra khỏi cái bóng của ngọn đèn vàng vọt nơi bàn ăn. Anh trở lại chỗ ngồi cố hữu
nơi cửa sổ, giọng yếu, nhưng vẫn còn hơi hướng Nguyễn Đình Toàn vào mỗi tối thứ
Năm trong chương trình Nhạc Chủ Đề trên Đài Phát Thanh Sài Gòn thời trước 75.
Anh bảo, chán thật, chỉ còn một một nấc nữa là tám bó. Nghe mà giật mình,
thoáng cái anh đã sắp bước vào tuổi 80.
Nhớ những buổi tối thứ Sáu tôi vừa ra khỏi tù năm
1984, trên căn gác nhà bác sĩ Dzoãn Quốc Sĩ, bác gái cho ăn bữa cơm đạm bạc, có
Nguyễn Đình Toàn, Thanh Tâm Tuyền, Duy Trác. Giá lúc ấy anh Toàn đồng ý
cùng tôi đào thoát và may mắn như chuyến đi của tôi ít tháng sau đó, anh đã có
thể chữa được bệnh mắt. Hỏi anh sao anh quyết ở lại, anh bảo, nghệ sĩ như cái
nhau của thai nhi và quê hương như bà mẹ, một khi cái nhau bị cắt rời khỏi
cuống rún là lúc nguồn nuôi dưỡng trực tiếp không còn nữa.
Quả như anh nói, có mấy nghệ sĩ buộc phải sống xa
quê nhà mà còn trước tác dồi dào, sinh động?
Ngày chia tay anh ở Sài Gòn, thoắt cái đã 28 năm. Và
giờ thì anh còn “một nấc nữa là tám bó”. Hỏi anh giờ này anh mong
gì, anh nói, chả biết mình mong gì nữa, “ngày hai bữa nấu cơm cho vợ ăn là
đủ hết ngày rồi”, còn mong gì nữa.
Chị Hồng, vợ anh đau bệnh. Mà chính bản thân anh
cũng nào khá hơn: anh cũng mang bệnh hiểm nghèo từ hơn năm nay.
Bóng bỏ theo người
Đổ một lần cho hết cuộc rủi may
Ừ, anh nói, cũng đã sắp tới lúc “bóng bỏ theo
người”.
Nhìn những thùng sách chất chồng trong căn nhà hẹp
của anh, tôi hỏi, “Nguyễn Đình Toàn tiểu thuyết 1 và 2” có được
độc giả chú tâm không, anh cười nhưng không dấu được niềm chua chát: “cứ xem
đây là lần in cuối cùng dành tặng bằng hữu. Chỉ buồn là gửi cho chục người thì
chỉ có hai đứa tử tế điện thoại cám ơn, những đứa còn lại chúng nó xem như
không có”.
Ngồi chơi với anh rồi cũng phải về. Anh đóng cánh
cửa sau lưng tôi và nói vói theo: “Đã thấy ta gần với cái xa.”
Câu thơ này, anh đã đọc cho tôi nghe hôm đám tang
Nhạc sĩ Nhật Ngân buổi sáng Mùng Sáu Tết năm nào.
Theo đoàn người sau quan tài, đi ngang nơi an nghỉ
của Nhà báo Đỗ Ngọc Yến, anh Toàn ngồi xuống bãi cỏ trước mộ phần anh Yến, đọc
cho nghe nguyên cả bài thơ:
Đã
Nghe
Đã nghe đời xa ta
Người xa ta
Tình xa ta
Như cây khô trút dần hết lá
Đường đang đi bỗng như
Chập chờn có sóng đưa
Xô dồn
Trong một lối về
Đã thấy quanh ta đời quạnh quẽ
Những tiếng xôn xao im dần đi
Đời một phía ta trôi về một phía
Có phải ta mù dở hay sương che
Những bóng hình xưa
Nhập vào trong ước mơ
Giờ cũng bay ra làm gió
Ta có quên đâu
Nhưng nhìn xem cũng lạ
Hoa ngỡ như không còn là hoa nữa
Những mặt người ta giấu trong ta
Dấu mốc đời qua
cười băng giá
Ta cũng không mong quay lại nữa
Trăng thoắt rơi ngang trên đường đi
Ta bỗng nghe ra bằng thịt da
Đã thấy ta gần với cái xa
Ô hay đất đá nào rơi lở
Hay tự lòng ta lấp lối về.
Rời căn hộ tác giả “Áo Mơ Phai”, ngoái lại nhìn thấy
dáng anh xiêu đổ.
Đêm Cali se lạnh, trong đầu bỗng vang lên câu cuối
của bài thơ “Hay tự lòng ta lấp lối về.”
Ðinh
Quang Anh Thái
No comments:
Post a Comment